Czym są procesy grupowe? 5 etapów rozwoju grupy.

Zarządzasz zespołem? Jeżeli tak, ten tekst jest dla Ciebie.

Socjologia to nauka badająca funkcjonowanie grup społecznych, procesy w nich zachodzące, więzi między ludźmi oraz społeczne reguły. Z socjologicznego punktu widzenia, grupa tworzy się w momencie, gdy ludzie skupiają się wokół konkretnego celu. I tu pierwsza wskazówka dla Ciebie czytelniku – jeżeli chcesz zarządzać grupą, musisz jasno sprecyzować cel, i sprawić, żeby wszyscy chcieli do wyznaczonego przez Ciebie miejsca podążać. W przeciwnym razie nie będziesz miał w ogóle do czynienia z grupą. Warto pamiętać, że każda zmiana składu osobowego grupy wpływa na jej charakter, oraz dynamikę. Znajomość procesu grupowego jest tu niezwykle istotna i stanowi wiedzę, która właściwie wykorzystana wesprze realizację Twoich planów. 

Ale po kolei…

Procesy grupowe

Wiedza o procesach grupowych pozwoli Ci lepiej zrozumieć ludzi, którymi zarządzasz, oraz siebie samego, ponieważ Ty w równym stopniu podlegasz tym procesom. Zrozumienie ich stanowi klucz do rozwoju grupy. Jeżeli jesteś menagerem, który rozpoczął prace w grupie istniejącej od dłuższego czasu, Twoim zdaniem jest rozpoznanie, na jakim etapie rozwoju znajduje się grupa. To pomoże Ci wspierać konstruktywne metody rozwiązywania konfliktów. Nie bój się sporów! To bardzo często konflikt jest motorem rozwoju grupy. Jego pokonanie pozwala grupie wejść na wyższy poziom. 

Teoria Bruce Tuckmana

Jesteśmy w miejscu, w którym powinno pojawić się nazwisko wybitnego psychologa i opis jego pracy naukowej na temat faz rozwoju grupy. Cofnijmy się więc do roku 1965. Bruce Tuckman opublikował teorię znaną jako „etapy rozwoju grupy Tuckmana”, którą ponad 10 lat później wzbogacił o kolejny, piąty etap. Jego propozycja zrobiła międzynarodową karierę i jest istotnym elementem wiedzy dla osób zarządzających personelem w firmach. 

5 etapów rozwoju grupy

Poziom pierwszy – formowanie grupy.

Jest to początkowe stadium, któremu towarzyszy lęk, niepewność, ale również radość, podniecenie. Na tym etapie członkowie będą nabierali zaufania, nie tylko do siebie, ale i do lidera. Dla tego stadium typowy może być także opór przed zmianą lub wprowadzeniem nowych zasad. Uczestnicy będą zastanawiali się, czy opłaca im się angażować. Jest to naturalne zjawisko. W tej fazie ważne jest dla Ciebie menagerze, to co ludzie skrywają, a nie to co mówią. 

Dość często źródłem oporu lub konfliktu na tym etapie jest jakiś „trup w szafie”, o którym jeszcze nie wiesz. To hamuje rozwój grupy. Na tym etapie musisz mocno analizować i być bardzo uważny. W tej fazie nie wymagaj za wiele. Niech każdy mówi tyle, na ile jest gotowy. Ty sam daj się poznać, sformułuj jasne zasady, współpracy, integruj grupę. To pozwoli Ci przejść do kolejne fazy.

Poziom drugi – szturmowanie.

Jest to przejściowy etap, w którym wśród uczestników ujawnia się tendencja do przejęcia władzy w grupie. Jest to bardzo trudny etap związany z rywalizacją. Cechą charakterystyczną jest lęk, postawy obronne, walka o wpływ i władzę oraz ataki na Ciebie, drogi menagerze. Najlepszą metodą pracy w tym stadium, jest opisanie uczestnikom tego, co zaobserwowałeś, oraz co czujesz w związku z tym. Ujawnienie i komentowanie konfliktów jest również bardzo ważnym aspektem pracy menagera. Podobnie jak nauka konstruktywnej konfrontacji. Polega ona na zachęcie do przejrzenia się jakiemuś aspektowi swojego funkcjonowania, w celu określenia chęci dokonania pewnych zmian. Grupa dzięki temu powinna przejść z fazy konfliktu i konfrontacji, na poziom efektywnej współpracy. Jeżeli aktywność grupy jest mała, a opór duży, możesz spróbować wprowadzić strukturę ujawniającą role grupowe.

Etap trzeci – normowanie.

Stadium konstruktywnej pracy powinno pojawić się po fazie konfliktu. Charakterystyczne dla tej fazy będzie rozwiązywanie konfliktów, oraz zaangażowanie uczestników w procesy zachodzące w grupie. W tej fazie grupa jest na tyle gotowa na samodzielną pracę, że nie ma potrzeby, aby menager wprowadzał strukturę. Na tym polega rozwój grupy. Przy tej fazie stosuj także zdecydowanie mniej interwencji. Na tym etapie grupa będzie wspierała odmienności i tolerowała różnice w poglądach. Menager będzie miał do czynienia z zachowaniami wspierającymi, a nie obronnymi. Podczas tego stadium pracy możesz dostrzec stagnację. Twoim zadaniem jest wtedy podsycić aktywność grupy. 

Etap czwarty – wykonywanie

Zauważysz tą fazę po wynikach. To końcowa faza, określająca rozwój grupy, w której jako menager powinieneś usunąć się w cień, wspierać, gdy członkowie grupy o to poproszą, i nadzorować całość procesów. Twój zespół jest gotowy do samodzielnego podejmowania decyzji i brania za nie pełnej odpowiedzialności. Musisz jednak pamiętać, że nawet najlepsze zespoły wracają czasami do poprzednich faz…

Opisana wyżej teoria została opracowana 50 lat temu, dlatego jej zrozumienie, i wdrożenie do codziennej pracy, wymaga odpowiedniej interpretacji. Jeżeli masz pytania, pisz śmiało – postaram się pomóc.